Çığlık atma eğitimi çocukları korur mu?
"Kabahat Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Ayşenur İslam’da değil, ona, çocukların kendisini tacizden koruması için ""çığlık atma eğitimi"" verilmesinin ""pedagojik"" yanlış olduğunu söylemeyen danışmanlarında galiba…
Zira az çok ""pedagoji"" bilen bir kişi, çığlık atma eğitiminin olmayacağını da bilir.
Çığlık, ""öğrenilen"" bir davranış değil, içsel bir reflekstir, zorda kalan kişinin istemsizce ortaya koyduğu savunma durumlarından biridir.
Refleks davranışlar, öğrenilmez, o, ruhun bir halidir. Kişi, yaşamını tehlikede hissettiğinde önceden hiç de planlamadığı bir refleksle o tehditten kurtulmaya çalışır. Bu, bazen tekme atma, ısırma, yerden bir şey alıp vurma şeklinde olabileceği gibi, bazen de çığlık çığlığa bağırma şeklinde ortaya çıkabilir.
Çocuğun hangi olayda, nasıl bir savunma ile ""saldırıya"" girişeceğini önceden bilemeyiz.
""Yaşamda kalma çabası"" da diyeceğimiz bu durum, çocuğun ""mizacına"" ve tehdidin nasıl ""algılandığına"" göre değişir. Kimi çocuk böylesi bir durumda tepinir, vurur, ele avuca sığmazcasına çırpınır, kimi çocuk fırsatını kollar pire gibi oradan kaçıverir.
Çocuğa ""böyle olursa, şöyle yap"" diye eğitim vermek, onun kendi mizaç yapısından kaynaklanan ""doğal"" savunma mekanizmasını bozar. Çocuk, belki bu durumdan kurtulmak için zarar vericinin elini ısırıp kaçacakken, kendisine öğretilen ""çığlık atma"" işine odaklandığı için savunmasız kalabilir.
Aslında sorun, zorda kalan çocuğun ne yapacağını ""bilememesinden"" değil, doğal tepkisini ortaya koymaktan ""çekinmesinden"" ve kendisine zarar verileceğini ""hissetmemesinden"" kaynaklanmaktadır.
Yaptığımız çalışmalarda görüyoruz ki bazı çocuklar kendisine yönelik taciz girişiminin başlangıcını ""sevgi"" gibi algılıyor. Çocuktaki bu yanılgı, genellikle ""mahremiyet eğitiminin"" yetersizliğinden kaynaklanıyor.
Mahremiyet eğitimi, bir ""saygınlık"" eğitimidir. Çocuğun kendini bir hanımefendi gibi hissetmesi, bir beyefendi gibi algılamasının eğitimidir. Böylece çocuk, ""şapur şupur"" öpülüyor olmaktan değil, ancak izin alınarak kendi bedenine dokunulabileceğini bir yaşam tarzı olarak edinir.
Birçok büyükanne-baba var ki torunlarını daha küçük yaşta ""pipisi, poposu"" demeden öpüp sevmekten mutlu oluyorlar. Hâlbuki mahremiyet duygusu gelişmesi için çocuğun mahrem yerlerine dokunularak sevilmez… Bu, çocuğun kişiliğine de saygısızlıktır.
Ya da birçok ebeveyni görüyoruz ki 7 yaşından büyük çocukların odalarına giriş çıkışta fütursuzca davranıyor, onların giyinip soyunmalarına aldırış etmeden yanlarında bulunabiliyorlar. Hâlbuki çocuk, mahremiyet sınırlarının nerede başlayıp bittiğini ebeveynin kendisine hissettirmesi ile edinir. Çocuğun ebeveyninden hissettiği bu saygınlık sınırını bir yabancı ihlal edecek olsa bunu tehdit olarak algılar, tepki verir. Ve eğer bir çocuk tepkiselliğini ortaya koyabilirse böylesi bir çocuk ile yetişkinler kolay kolay baş edemez.
Oyuncak mağazasına giren bir çocuk, orada çok istediği bir oyuncağı almayan anne babasına tepki için nasıl ki yerlere yatar, tepinir, baş edilemez bir hale gelir… Ve böylesi bir çocuğu o an kucağa almak, zorla bir yere götürmek neredeyse imkânsızsa, kendini tehdit altında hisseden bir çocuğun da kontrol altına alınması işte bu kadar zordur.
Zira çocuğun içsel yapısında kendini korumak üzere bir saldırganlık mekanizması vardır.
Bu mekanizmanın sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için çocuğun, küçüklükten itibaren ebeveyni tarafından korkutulmamış, sindirilmemiş, aşağılanıp ürkütülmemiş olması ve yeterli düzeyde mahremiyet eğitimi alması ile mümkündür. Tacize uğrayan çocukların birçoğu, o zor durumda ne yapacağını ""bilemedikleri"" için değil, ""savunma reflekslerini"" kullanamadıkları için kuş gibi teslim olmaktadırlar.
Bakan Ayşenur İslam, ""çığlık atmayı"" önerirken tabii ki samimi, ancak samimiyet çocuk eğitiminde yeterli değildir. Pedagojik bilgiden yoksun samimiyet, ""çocuğun iyiliği için onu döven"" öğretmenlerin, anne babaların bahanesi olmaktan öte hiçbir işe yaramaz.
Okuldan ve eğitimden soğumuş bir çocukla karşılaşmıştım. Neden okula gitmek istemediğini anlatırken, öğretmeninin, onun ödevini beğenmediğini, gözünün önünde yırttığını ve yırttığı kâğıtları da suratına attığını anlatmıştı. Bir başka çocuk, babasının onun bir yalanını yakaladığında boğazından nasıl da tutup duvara yapıştırdığını, nefessiz kaldığını ağlayarak anlatmıştı… Bir diğer çocuk, annesinin ani bağırtılarından çok korktuğunu söylerken henüz 6 yaşındaydı. Ve bu çocukların ortak özellikleri, mahremiyet eğitimindeki yetersizliklerinden dolayı başlarına gelen olayın bir taciz olduğunu dahi bilememeleri ve bu tacizden kurtulmak için savunma mekanizmalarını kullanmaktan korkmuş olmalarıydı.
Yazarın 12 Mayıs 2014 tarihli yazısıdır